java

Hr.Ms. Java was een Nederlandse lichte kruiser van de naar dit schip vernoemde Javaklasse. Het schip maakte na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in de Oost deel uit van ABDACO (American-British-Dutch-Australian Command), de geallieerde vloot die pogingen deed om de Japanse vloot te weerstaan. Na aanvankelijke successen kwam ook Hr.Ms. Java terecht in de befaamde Slag in de Javazee (ironisch genoeg: de Javazee). Daar leed de Nederlandse vloot in de nacht van 27 februari 1942 een rampzalige nederlaag. De Java (onder Van Straelen) en de De Ruyter (onder Karel Doorman) gingen beide ten onder.

Hr.Ms.Java werd getroffen in het achterschip door een torpedo van de Japanse kruiser Nachi en zonk vrijwel onmiddellijk. Van de 512 opvarenden van de Java kwamen 491 van hen om het leven. Onder hen ook de Noordwijkse marinier Cornelis Passchier. Hij werd 23 jaar.

Enkele jaren later overigens kwam ook de oudere broer van Cornelis, Willem Frederik Passchier om het leven tijdens de oorlog in de Oost. Hij was werkzaam aan de befaamde Birma-spoorweg, waar vele (krijgs-) gevangenen met slavenarbeid aan moesten werken onder het wrede regime van de Jappen. Hij stierf op 22 augustus 1943, 26 jaar oud. Hij werd begraven op het ereveld Kanchanaburi in Thailand. Op de Erelijst van Gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog staat de naam van Cornelis Passchier aldus vermeld. De Erelijst ligt bij de ingang van de oude Tweede Kamer in Den Haag. Iedere dag wordt er één bladzijde omgeslagen.

pas2

Op de Hr.Ms. De Ruyter die tegelijk met Hr.Ms.Java ten onder ging bevond zich matroos Huig de Heus, ook uit Noordwijk, 25 jaar oud. Ook hij is ingevoerd in de Erelijst van Gevallenen, die je hier kunt raadplegen.

heus

Een andere Noordwijker staat ook in het boek: ,J. Hazenoot, matroos bij de koninklijke Marine, werd te werk gesteld bij de aanleg van een andere spoorlijn, die van Moeara naar Pakan Baroe op Sumatra. Hij stierf op 7 april 1945. Op internet wordt dit nog vermeld over deze beruchte Sumatra-spoorweg: De Pakan Baroe Spoorweg is na voltooiing in augustus 1945 nooit in gebruik genomen. Wat dat betreft is alle lijden voor niets geweest. De spoorlijn bestaat niet meer. De bruggen zijn weggespoeld en kilometers rails zijn geroofd en verkocht als oud ijzer. Een deel van de rails is aan stukken gezaagd en dient tot op de dag van vandaag als hekwerk bij stationnetjes en wegkruisingen van het kolenspoortje van Sawah Loento naar Padang dat sinds enkele jaren ook is opgeheven. Wat nog over is, roest langzaam weg in het stille, zwarte moeraswater van de ondoordringbare Sumatraanse jungle.

Over twee andere Noordwijkers, die in de Oost stierven, Johannes Koolen en Pieter Martinus Benschop, schreef ik al eerder.