Ik kom bovenstaand, onbegrijpelijk mooi gedichtje tegen van de hand van Albert Verwey, geschreven op de achterkant van een briefkaart aan ene R.M. Nijhoff in Wijk bij Duurstede:

“Uiterlijk gezicht of teeken. moet verbleeken.

Wie de dichter recht verstaat.

Kent zijn innerlijk gelaat”.

Enig gegoogel leert dat deze R.M. Nijhoff een gepassioneerd verzamelaar was van handtekeningen, boeken en kunst. Wat die handtekeningen betreft schreef hij tal van kunstenaars, dichters en intellectuelen aan in Nederland en in het buitenland met het verzoek om een kort briefje of tekstje, in ieder geval met de handtekening erop van betrokkene. Hij moet verschillende tentoonstellingen hebben georganiseerd van zijn verzameling, onder meer in Deventer en in Wijk bij Duurstede. Hij schreef zijn verzoeken onder meer aan zulke types als Karl Barth, Edvard Munch, J.B, Charles (jawel) en Anthony Fokker. Hij kreeg van vrijwel iedereen een bericht, of in ieder geval een handtekening terug.  Van Verwey dus een klein gedichtje. Van Anthony Fokker onderstaande kaart. Diens handtekening is eigenlijk overbodig, want die stond al op het vliegtuig, mais soit.

 Van R.M. Nijhoff weet ik verders niet zo veel te achterhalen. Maar ik ben nog op zoek. En ik heb in ieder geval al zijn portret:

NOTA BENE Ik kom in de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant van 30 juli 1941 een artikeltje tegen over R.M. Nijhoff dat boekdelen spreekt en alles toevoegt aan hetgeen in bovenstaande ontbreekt. Opvallend daarbij ook handtekeningen van erkende, in 1941 ‘politiek correcte’ figuren als A. Hitler, H. Göring en J. Goebbels:

Ook NRC-redacteur Auke Ruben ging op bezoek bij R.M. Nijhoff, 11 jaar later op 16 augustus 1952 en schreef het volgende artikel:

IN deze tijd van het jaar lopen in Wijk bij Duurstede tal van vacantiegangers rond. Zij komen veelal met autobussen, welke op de dijk vlak bij de Lek worden geparkeerd. Dan gaat men de molen bekijken en redetwisten, of dit al dan niet de molen is, die Jacob van Ruysdael schilderde. Het is de molen niet, maar hij is mooi genoeg om gefotografeerd te worden. „Bent u al bij het kasteel geweest?”, vragen de inwoners van Wijk bij Duurstede dan, want ze vinden, dat je het kasteel moet hebben gezien. Dit pilde plaatsje aan de Lek heeft echter nog een bezienswaardigheid maar dat weten slechts enkelen. Want de bijzonder Interessante verzameling handtekeningen, foto’s, portretten, boeken, tekeningen en schilderijen van ruim 3300 beroemdheden uit alle landen ter wereld, is in één kamer ondergebracht. Deze verzameling is het eigendom van de heer R. K. Nijhoff en hij had ons uitgenodigd eens te komen naar zijn verzameling van berichten en handtekeningen van tal van beroemde personen. In zijn brief had reeks namen opgesomd van toneelspelers, dichters, schrijvers, vliegers, staatshoofden. Die namen hadden ons wel geïmponeerd, maar toch hadden wij niet zo’n prachtige verzameling verwacht. De kamer, welke wij betraden, was propvol: de wanden gingen schuil achter tekeningen, schilderijen en foto’s,  terwijl kasten, stoelen en tafels bedekt waren met brieven naamkaartjes, portretten en boeken. Eerlijk gezegd wisten wij niet goed, waar te beginnen. Met die drie dikke albums? Waarin wij foto’s voorzien van de originele handtekening aantroffen van Selma Lagerlöf, Myra Hess, Annie Salomons, Rosa Spier, van de filmster Mary Pickford en van Sophie Tucker, de vertolkster van spirituals. Ja foto’s met handtekening waren van honderden beroemdheden aanwezig, van de beeldhouwer Mari Andriessen, van de toneelspeler, Albert Bassermann en Louis Bouwmeester, maar ook van dr. Aletta Jacobs en van Churchill. Wij vielen van de ene verbazing in de andere en vroegen ons af, wie hier niet vertegenwoordigd was in dit merkwaardige „privé-museum”. „Geen sportberoemdheden bijvoorbeeld”, antwoordde de heer Nijhoff. „Want die vind ik toch niet belangrijk genoeg.”

HET is ongeveer vijfendertig jaar geleden, dat de heer Nijhoff met deze verzameling begon. Men lachte hem in het begin uit. Wie kwam nu op zo’n gek idee. Maar, niemand, die de verzameling nu ziet, zal durven lachen Voor deze verzameling krijg je een heilig respect en voor de verzamelaar een grote bewondering. Want ruim 3300 handtekeningen krijg je niet zo gemakkelijk bij elkaar. Postzegels verzamelen is heel wat eenvoudiger. De heer Nijhoff ruilt of koopt nooit. Iedereen moet hij persoonlijk aanschrijven en daarom is dit een “levende collectie”. „Ik heb zelf ook postzegels verzameld”, zegt hij, „maar ik vond dat te doods. Dit geeft veel meer voldoening. Ik zou niets willen ruilen, want alles wat ik kreeg betekent voor mij persoonlijk bezit.” Maar goed, zo omstreeks 1917 werd de eerste brief aan de schilder Toorop verzonden: een verzoek om ,,een krabbeltje met handtekening”. De tekening — en geen krabbeltje — voorzien van handtekening kwam en hiermee was ,,de eerste steen gelegd”. Er zijn nu heel wat meer schilders aanwezig; noemen wij er maar een paar zoals Dick Ket, Leo Gestel, Jozef Israëls, mevrouw Westendorp-Osleck. „Maar van ’t een komt het ander”, zegt de heer Nijhoff. „Je denkt waarom zal ik alleen schilders nemen ? En dan is het hek van de dam ” Ruim 3300 mensen hebben antwoord gegeven. De Engelsen zijn beleefder dan wie ook, heeft de heer Nijhoff ervaren. „Bijna nooit was een verzoek tevergeefs. Vaak stuurden ze vriendelijke briefjes, waarin ze de heer Nijhoff succes toewensten met zijn verzameling of hun bewondering uitspraken voor hetgeen hij al bijeen had.  Engelse staatslieden zoals Mac Donald, Bevin, Snowden en Churchill zijn vertegenwoordigd en dan Engelse detective schrijvers: Edgar Wallace, Agathie Christie, Preeman.  Maar ook uit andere landen kwamen brieven naar Wijk bij Duurstede. De beroemde uitvinders Edison en Marconi stuurden een foto en ook grote geleerden, die de Nobelprijs in ontvangst mochten nemen. Natuurlijk zijn er van die echte ouderwetse „kieken” bij. Wij moesten bijna lachen om de Krijgshaftige houding van de ex-keizer van Duitsland. En dan die foto met handtekening van Clemenceau! „Le Bon Tigre” staat er met fraaie krulletters op gedrukt en behalve het bars uitziende gelaat van de Tijger staat er ook een agressieve tijger op afgebeeld. Ja, ook de Fransen zijn goed vertegenwoordigd. Franse presidenten en andere staatslieden en zowaar ook maarschalk Pétain en schrijvers, zoals Marcel Prévost, André Maurois en Paul Valéry en vele anderen. Er zijn ook vreemde dingen bij, zoals de foto van die ernstig kijkende donkerogige jongeman, die Prins Yoessopoff blijkt te zijn en mede schuldig was aan de moord op Raspoetin. Vlak naast deze foto ligt een gezellige kleurige prentbriefkaart uit Kopenhagen, welke de dichter Nijhoff aan zijn naamgenoot in Wijk bij Duurstede stuurde. Er ligt ook een naamkaartje van de directeur van de Kon. Noord- en Zuidhollandse Reddingmaatschappij. Maar het gaat niet om de naam van de heer De Booy, want aan de achterzijde van het kaartje heeft de mensenredder Dorus Rijkers met grote ruige letters zijn naam geschreven. Dan zien wij een bidprentje van de vermoorde staatsman uit Oostenrijk Dolfuss. Een geestelijke zond het ongevraagd naar Wijk bij Duurstede. Eerder had Dolfuss zijn foto met handtekening gezonden. „Dat bidprentje kreeg ik ongevraagd, maar zoiets behoort tot de zeldzaamheden”, vertelt de heer Nijhoff. „Soms is het heel moeilijk om iets te krijgen. Als ik tien brieven schrijf, krijg ik op één antwoord. En vaak hoor ik helemaal niets. Dit jaar heb ik tachtig mensen aangeschreven; ik ontving nog niets. Vooral in ons land is het heel moeilijk geworden na de oorlog. Ik zou niet kunnen zeggen, waaraan dat ligt.” De heer Nijhoff heeft vreemde ervaringen gehad met het schrijven. Hij had de Italiaanse schrijver d’ Annunzio geschreven. De brief moet onderschept zijn, want er kwam antwoord terug, dat men een prachtige handtekening had aan te bieden tegen een heel behoorlijk bedrag! Nee, dan was de ervaring met de ambassadeur van Zuid Afrika heel wat plezieriger. Behalve een foto kreeg de heer Nijhoff ook een boekje toegezonden, geschreven door de ambassadeur Imker Hoogenhout. In een begeleidend briefje schreef hij: „Onder aparte omslag stuurde ek u een van mijn publikasies en ek hoop dat u dit met genot sal lees.” Dan krijgen zulke papieren dubbele waarde. Historische waarde heeft de „galerij van vergane glorie”: de arrogante foto van Mussolini met handtekening en een van zijn even dapper kijkende schoonzoon Oiano, en ook een van Hitier, Göring en Goebbels.

HOE de heer Nijhoff op de gedachte komt bepaalde mensen te schrijven willen jullie misschien weten ? Wel, hij leest iedere krant en ieder tijdschrift, dat hij te pakken kan krijgen. Dan gaat hij vaak naar tentoonstellingen en als een schilderij hem treft, schrijft hij de schilder, datzelfde gebeurt als een roman of een gedicht hem treft. En de adressen? In Nederland zijn die uit telefoonboeken en giroboeken op te diepen en ook via relaties. Voor heel beroemde mensen is een simpel adres soms voldoende. „Signor Marconi, Roma,” bleek voldoende en Engelse politici zijn in „Downingstreet, Londen” te bereiken. „Je moet volhouden, dat is alles”, zegt de heer Nijhoff en iedere vrije minuut hieraan besteden.” Natuurlijk is er in die verzameling één foto welke hem het liefste is. Welke dat is willen jullie weten? De foto, voorzien van de handtekening van Albert Schweizer!