Marinus van der Lubbe (1909-1934) kwam als kind naar de Leidse dreven, waar hij later in de bouw terecht kwam. Bij een ongeval kreeg hij kalk in zijn ogen, waarna hij het moest doen met een kleine uitkering en wat losvaste baantjes overal en nergens. Hij woonde aan de Middelstegracht in Leiden, om de hoek van de Nieuwe Rijn, waar ik zelf nog jaren gewoond heb. Ik heb het nog mogen meemaken dat zijn huisje werd afgebroken ten behoeve van vreselijke zeventigerjarennieuwbouw. Hij was communist en anarchist tegelijk, volgens de wikipedia “een goedzak en een wereldverbeteraar, maar impulsief.”  Naar verluidt moet hij ook eens van Noordwijk naar Katwijk gezwommen zijn, sportief geen onaardige prestatie.

In de tijd van allemaal losvaste baantjes werkte hij volgens het tijdschrift van de anarchistische federatie (“For Revolutionary Anarchism”, Winter 2004) ook enige tijd op de dekschuit van een beurtschipper, die een dienstje onderhield tussen Noordwijk en Sassenheim. Ik was dat nog niet eerder tegengekomen (ook niet in de prachtige biografie van Martin Schouten, voor zover ik weet, maar dat ga ik daar nog eens na).

In februari 1933 vertrok hij naar Berlijn. De rest is geschiedenis. Marinus werd er – onder andere met de latere Bulgaarse president Georgi Dimitrow – gepakt als aanstichter van de Rijksdagbrand en nog in hetzelfde jaar in een showproces in Leipzig ter dood veroordeeld. Dimitrow werd vrijgesproken. Marinus van der Lubbe werd onthoofd en op 10 januari 1934 begraven op het Südfriedhof in Leipzig. Willem Elsschot schreef:

Jongen, met je wankel hoofd
aan den beul vooruit beloofd,
toen je daar je lot verbeidde
stond ik wenend aan je zijde.

Het huisje aan de Middelstegracht in Leiden, de Rijksdag in Berlijn, de proceszaal en het Südfriedhof in Leipzig.

De dekschuit van de beurtschipper tussen Noordwijk en Sassenheim.

NB1 Ik heb het nog ff nagezocht bij Martin Schouten. Die vermeldt a) dat Marinus een baantje had bij een zandschipper op Sassenheim. Marinus moest duin afgraven voor bollenland en het zand ging met de boot waarschijnlijk naar Sassenheim voor verder vervoer. Schouten vermeldt elders overigens dat Rinus (ook) een tijdje in de zandafgraving bij Noordwijkerhout zat. En b) dattie vanuit Noordwijk zwemmend niet alleen Katwijk had aangedaan, maar zelfs Scheveningen!

NB2 In het Dimitrowmuseum in Sofia, een muffe verzameling parafernalia, waar een suppoost mij naliep om – iedere keer als ik een ander zaaltje betrad – het licht uit te doen in het zaaltje dat ik verliet, wordt Georgi Dimitrow de revolutionaire hemelen ingeprezen vanwege zijn optreden bij het proces in Leipzig. Over Van der Lubbe geen woord. Geen woord! In het gastenboek van het museum heb ik in bloemrijke Nederlandse taal het hele museum naar de verdoemenis gewenscht.